Καθηγητοῦ Ἀντωνίου Μάρκου
Στα πλαίσια του εορτασμού της Εορτής της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού….. έχουν αναπτυχθεί διάφορα θέματα, σχετικά με το Μυστήριο του Σταυρού…..
Σήμερα,θα προσπαθήσω να παρουσιάσω το θέμα “Αγιότητα -μετοχή στόν Σταυρό του Χριστού”. Θα μου επιτρέψετε να θέσω την πτωχή και ανεπαρκή παρουσία μου ενώπιόν σας, “υπό την σκέπην” του αγ. Παϊσίου Βελιτσκόφσκυ (το γιατί θα γίνει αντιληπτό προς το τέλος της εκδηλώσεως).
Το Ευαγγέλιο της ημέρας (“εκ του κατά Ιωάννην,” κεφ. ΙΘ’ 6-11, 13-20, 25-28 και 30), είναι εκείνο των Παθών της Μεγάλης Πέμπτης. Ο Κύριος, “βαστάζων τον σταυρόν αυτού, εξήλθεν εις τον λεγόμενον κρανίου τόπον, ος λέγεται εβραϊστί Γολγοθά, όπου αυτόν εσταύρωσαν”. Σε άλλο σημείο της διδασκαλίας Του λέγει: “Ος ου λαμβάνει τον σταυρόν αυτού και ακολουθεί οπίσω μου, ουκ έστι μου άξιος” (Ματθ.10). Και “όστις θέλει οπίσω μου ακολουθείν, απαρνησάσθω εαυτόν και αράτω τον σταυρόν αυτού και ακολουθείτω μου” (Ματθ. 8, 34).
Ποιός είναι ο σταυρός κάθε πιστού, τον οποίο καλεί ο Χριστός να σηκώσει και να Τον ακολουθήσει; Μήπως είναι ο μικρός σταυρός που κρεμά η Εκκλησία στο στήθος των νεοφωτίστων; Ή μήπως ο σταυρός που η Ίδια η Εκκλησία τοποθετεί στούς τάφους των κεκοιμημένων μελών Της; Στην πρώτη περίπτωση, τι γνωρίζει ένα άωρο βρέφος περί Πίστεως και Σταυρού; Και στη δεύτερη, μήπως είναι πολύ αργά; Ποιό σταυρό, λοιπόν, εννοεί ο Κύριος;
“Σταυρόν – γράφει ο Θεοφάνης Κεραμεύς – λέγει των της σαρκός θελημάτων την εκούσιον νέκρωσιν και τον υπέρ Αυτού θάνατον” (Ομιλία ΜΑ’ στην Κυριακή των Αγίων Πάντων, P.G. 132, 796 Α).
Σταυρικό το πολίτευμα της ΕκκλησίαςΗ ζωή κάθε ανθρώπου μοιάζει με ταξείδι, με χιλιάδες οδούς και μονοπάτια, που καλούμαστε να περπατήσουμε κάνοντας χρήση του πιό σπουδαίου δώρου που μας χάρισε ο Δημιουργός, της ελευθερίας. Στο ταξείδι αυτό καθ’ ένας ελεύθερα κάνει μικρές ή μεγάλες στάσεις, γιά να διδαχθεί, να γνωρίσει, να πράξει. Και τελικά με μόνη περιουσία τις αναμνήσεις και εμπειρία φτάνει στόν προορισμό του πού – αλοίμονο – είναι ο τάφος για το σώμα και η αιωνιότητα γιά την ψυχή.
Ο εν Χριστώ ελεύθερος άνθρωπος έχει ένα και μοναδικό και συγκεκριμένο σκοπό στην παρούσα ζωή. Την ένταξή του στο Σώμα του Χριστού, “ο έστιν η Εκκλησία” κατά τον Απόστολο Παύλο (Κολ. 1, 24). Αυτό πραγματοποιείται εμπειρικά μέσα από την μετοχή του πιστού στο πάθος καί την δόξα του Χριστού. Χωρίς τον Σταυρό δεν υπάρχει Ανάσταση. Χωρίς την μετοχή στο Σταυρό Του, δεν υπάρχει μετοχή στην Ανάστασή Του (πρβλ. Α’ Πέτρου 1,11). Αυτός που μετέχει στο Σταυρό και το Πάθος του Χριστού, μετέχει και στην Ανάστασή Του, γι’ αυτό και ο Απόστολος Παύλος διακηρύσσει: “Εμοί γαρ το ζην Χριστός και το αποθανείν κέρδος” (Φιλ. 1,21).
Η μετοχή στο Σταυρό του Χριστού, είναι το κριτήριο της γνησιότητας των μαθητών Του. “Το ποτήριο ο εγώ πίνω, πίεσθε” (Μάρκ. 10, 39), δήλωσε ο Κύριος, τονίζοντας την αναγκαιότητα αυτής της εμπειρίας, σαν προϋπόθεση σωτηρίας. Γι’ αυτό, όπως γράφει ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος, “η οδός του Θεού σταυρός καθημερινός έστιν. Ουδείς γαρ εν τω ουρανώ ανήλθε μετά ανέσεως” (“Ασκητικά”, 1977, σελ. 17).
Το Μυστήριο του Σταυρού συνάπτεται με το Μυστήριο της Εκκλησίας. Ήδη από το εισαγωγικό Μυστήριο του Βαπτίσματος, ο πιστός μετέχει του θανάτου του Χριστού (Ρωμ. 6,3). Η κολυμβήθρα είναι τάφος στον οποίο συντελείται η νέκρωση του “παλαιού ανθρώπου” (Ρωμ.6,6). Γι’ αυτό και στην πρωτοχριστιανική Εκκλησία, η κτιστή κολυμβήθρα είχε σχήμα σταυρού.
Η συσταύρωση, λοιπόν, του Χριστιανού με τον Χριστό και ο “θάνατός” του γιά την αμαρτία (πρβλ. Ρωμ. 8, 10 και Γαλ. 6, 14), είναι κεντρικό αίτημα της εν Χριστώ ζωής, γι’ αυτό και ο Απόστολος Παύλος διακηρύσσει, “νεκρώσατε ουν τα μέλη υμών τα επί της γης” (Κολ. 3, 5).
Οι Άγιοι μιμηταί του Πάθους του Χριστού
Η εμπειρία της Εκκλησίας διδάσκει, ότι μόνον οι Άγιοι υπήρξαν και είναι σε κάθε εποχή γνήσιοι μαθητές του Κυρίου, ως μιμητές του Πάθους και του Σταυρού Του. Όπως γράφει σχετικά ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, “αναρίθμηται ψυχαί ηκολούθησαν εις τα θριαμβευτικά ίχνη των παραδειγμάτων του Κυρίου” (“Γυμνάσματα Πνευματικά”, 1971, σελ. 208).
Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος γράφει σχετικά: “Πάντα υπέρ του Λόγου δεχώμεθα, πάθεσι το Πάθος μιμώμεθα, αίματι το αίμα σεμνύνωμεν, επί τον Σταυρόν ανιώμεν πρόθυμοι. Γλυκείς οι ήλοι και ει λίαν οδυνηροί. Το γαρ μετά Χριστόν πάσχειν και υπέρ Χριστού, την μετ’ άλλων τρυφάν αιρετώτερον” (“Λόγος εις το Πάσχα”, P.G. 36, 656).
Κλασσική παραμένει η διατύπωση του αγίου Γρηγορίου Νύσσης: “Έλαμψεν ο μάρτυς της αληθείας και συνέλαμψαν οι μαρτυρες της μεγάλης οικονομίας. Ηκολούθησαν οι μαθηταί τω Διδασκάλω τοις Κυριακοίς ίχνεσιν οδεύοντες, μετά Χριστόν οι χριστο-φόροι” (PG 46, 721 Α).
Στο Δοξαστικό της Λιτής της Ακολουθίας των Αγίων Πάντων, η Εκκλησία ψάλλει: “Πάντες οι Άγιοι των του Χριστού παθημάτων κοινωνοί γεγόνασιν”.
Άγιοι σήμερα;Εφ’ όσον, λοιπόν, η Αγιότητα είναι ο προσωπικός σταυρός κάθε πιστού, τον οποίο ο Ίδιος ο Κύριος καλεί να σηκώσει και να Τον ακολουθήσει, τίθεται το κεφαλαιώδες ερώτημα: “Σ’ αυτή την πορεία μου πρός την αγιότητα, υπάρχουν σύγχρονοι Άγιοι γιά να με βοηθήσουν, με την ευχή τους και το παράδειγμά τους;”
“Σύγχρονος Άγιος”. Ας δούμε τον Άγιο και την Αγιότητα κάτω από το φως της εποχής μας. Οι ίδιες οι λέξεις παραπέμπουν σε καταστάσεις ξένες προς την εποχή μας και τον “πολιτισμό” μας.
· Ποιός γονέας φιλοδοξεί να κάνει το παιδί του Άγιο;
· Ποιό σχολείο και ποιό εκπαιδευτικό πρόγραμμα καλλιεργεί την αγιότητα ή την προβάλλει σαν όραμα και πρότυπο;
Εφ’ όσον το κυριώτερο πρόβλημα της κοινωνίας μας είναι η ανεργία, ο “επιτυχημένος” άνθρωπος της εποχής μας είναι αυτός που βγάζει πολλά χρήματα, που έχει ανέσεις και κοινωνική προβολή.
· Αυτό θέλουν οι γονείς γιά τα παιδιά τους.
· Σ’ αυτό αποβλέπει το εκπαιδευτικό μας σύστημα.
· Αυτό καλλιεργούν τα ΜΜΕ.
· Αυτό ονειρεύεται η πλειοψηφία των νέων μας.
Και εφ’ όσον είμεθα πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ας δανεισθούμε μία διατύπωση του μεγάλου Σέρβου Θεολόγου του 20ου αι. π. Ιουστίνου Πόποβιτς: “Το πρότυπον του Ευρωπαίου ανθρώπου είναι σκέτος ο άνθρωπος, ενώ του Χριστιανού ο Θεάνθρωπος”. Αυτό μας μεταφέρει στην εποχή που οι Χριστιανοί ζούσαν με τους Αγίους, τους οποίους είχαν σαν μέτρο πολιτισμού. “Η Ευρώπη – έγραψε ο π. Ιουστίνος – μετράει την παραγωγή επιστημόνων, η Εκκλησία την “παραγωγή” – ανάδειξη Αγίων”. Τώρα την θέση των Αγίων πήραν:
Οι πολιτικοί, οι οποίοι σαν σύγχρονοι Ναβουχοδονόσορες υψώνουν τις “εικόνες” τους και καλούν τους λαούς να τους προσκυνήσουν, με το σκεπτικό “εγώ είμαι ο σωτήρας σας, εγώ με το πρόγραμμά μου θα λύσω όλα σας τα προβλήματα”.
Ας θυμηθούμε τον Λένιν που ταριχευμένος στο μαυσωλείο του, στην Κόκκινη Πλατεία της Μόσχας, “ατένιζε” ευχαριστημένος τα εκατομμύρια των πιστών του να περνούν και να τον προσκυνούν, μέχρι που η κατάρρευση του καθεστώτος του έστειλε τον ίδιο στο νεκροταφείο και τα χιλιάδες αγάλματά του για ανακύκλωση.
Ας θυμηθούμε τον κομμουνιστή Δικτάτορα της Ρουμανίας Τσαουσέσκου, πού ξεκίνησε να φτιάξει τα Ανάκτορα του Νέρωνα στο Βουκουρέστι και τελικά εκτελέστηκε με συνοπτικές διαδικασίες, μπροστά στίς τηλεοπτικές κάμερες.
Ας θυμηθούμε τον “Πλανητάρχη” Κλίντον και το παράδειγμα χρηστών ηθών που έδωσε στον Αμερικανικό λαό μοιχεύοντας με την γραμματέα του και ας μην ξεχάσουμε δικό μας Πρωθυπουργό, ο οποίος άφησε την σύζυγό του γιά τις… χάρες μιάς κατά πολύ νεώτερης κυρίας.
Την θέση των Αγίων πήραν οι ποδοσφαιριστές. Όχι οι αθλητές, διότι σε όλες τις εποχές όλοι οι λαοί τιμούσαν τους αθλητές και ο Απόστολος Παύλος δανείσθηκε από τον κοσμικό αθλητισμό εικόνες για να περιγράψει την πνευματική «εν Χριστώ» άθληση (όπως τον αθλητή, το στέφανο, το στάδιο). Τώρα, τι είδους αθλητισμός είναι το ποδόσφαιρο, ώστε να αξίζουν την ιδιάζουσα θέση που έχουν καταλάβει στην σύγχρονη ζωή όσοι εμπλέκονται σ’ αυτόν, ας αφήσουμε να μας πούν διαπρεπείς κοινωνιολόγοι και ψυχολόγοι. Την θέση των Αγίων πήραν οι διάφοροι «στάρ», μάλιστα υπάρχουν και σχολές που μπορούν να κάνουν ένα κοινό θνητό «αστέρι», να του δώσουν, δηλαδή, την δυνατότητα να λατρεύεται από τις μάζες και να τους «τα παίρνει χοντρά», όπως συνήθως λέγεται. Και οι Άγιοι; Τι απέγιναν οι Άγιοι; Περιορίσθηκαν στο περιθώριο της ζωής αφού λ.χ.:
· Ο «κολοβωμένος» Παναγιώτης – Τάκης, δεν παραπέμπει στην Παναγία μας ή στον Νεομάρτυρα Παναγιώτη από την Καισάρεια, αλλά παραπέμπει στο πουθενά και το τίποτα.
· Οι σύγχρονοι «Χριστιανοί» εορτάζουν τα γεννέθλιά τους που υποδηλώνουν κοσμικό φρόνημα και όχι την ονομαστική τους εορτή, που παραπέμπει στον προστάτη Άγιο, φύλακα της ζωής και ήρωα της Πίστεως.
Αν μου επιτρέπεται να επιμείνω λίγο σ’ αυτό, γεννέθλια εορτάζουν οι λαοί της Δύσεως (Ευρωπαϊκής και Αμερικανικής), ακριβώς διότι δεν βίωσαν ποτέ το Μυστήριο της Εκκλησίας και οι Άγιοι της Εκκλησίας δεν έχουν θέση και ρόλο στη ζωή τους.
Ακόμη, αν μας ρωτήσει κάποιος «τι είναι Άγιος» (αφού αναζητούμε έναν Άγιο για οδηγητικό πρότυπο στη ζωή μας), θα δώσουμε μάλλον μία λανθασμένη απάντηση. Θα πούμε, «Άγιος είναι αυτός που τηρεί τον Νόμο του Θεού, που δεν κάνει αμαρτίες, ο δίκαιος». Και ίσως προχωρήσουμε λίγο ακόμη και πούμε «αυτός που έχει υπερφυσικές εμπειρίες, που κάνει υπερφυσικές πράξεις, δηλαδή θαύματα».
Αυτή είναι η κοινή αντίληψη για την Αγιότητα, η οποία όμως αν τεθεί κάτω από το φως της Ορθοδόξου Θεολογίας, αποδεικνύεται λανθασμένη. 1.Αν Αγιότητα είναι απλά η τήρηση των εντολών του Θεού, τότε γιατί κατακρίθηκε ο Φαρισαίος και ο νεανίας του Ευαγγελίου «απήλθε λυπούμενος»; Άρα, ο τηρητής μόνο των εντολών του Θεού, δεν μπορεί να ονομασθεί Άγιος.
2. Ο Απόστολος Παύλος συχνά απευθύνει τις Επιστολές του στους «αγίους», δηλαδή στους πιστούς των τοπικών Εκκλησιών. Στην συνέχεια όμως των Επιστολών του κατονομάζει μύρια όσα ηθικά ελαττώματα των Χριστιανών αυτών, τους οποίους και ελέγχει δριμύτατα. Λ.χ. στους Γαλάτες γράφει: «Ει γαρ αλλήλους δάκνετε και κατεσθίετε, βλέπετε μη υπ’ αλλήλων αναλωθήτε». Άρα, ούτε ο απλός πιστός, το απλό μέλος της Εκκλησίας, μπορεί να ονομασθεί Άγιος.
3. Ας έλθουμε στα θαύματα. Οι Άγιοι δεν είναι μάντεις και φακίρηδες για να κάνουν «θαύματα». Υπάρχουν Άγιοι που δεν θαυματούργησαν ποτέ και βεβαίως η Εκκλησία δεν ονόμασε ποτέ τους θαυματοποιούς Αγίους. Γιατί; Διότι τα περισσότερα «θαύματα» τα κάνουν τα πονηρά πνεύματα και τα όργανά τους, για να πλανήσουν τους ανθρώπους. Πως άλλωστε εξηγείται η απάντηση του Χριστού σε κάποιους θαυματοποιους που θα του πουν στη Δευτέρα Παρουσία, «Κύριε, ου τω σω ονόματι προεφητεύσαμεν; και τω σω ονόματι δαιμόνια εξεβάλομεν και τω σω ονόματι δυνάμεις πολλάς εποιήσαμεν; Και τότε ομολογήσω αυτοίς – λέγει ο Κύριος – ότι ουδέποτε έγνων υμάς, αποχωρείτε απ’ εμού πάντες οι εργαζόμενοι την ανομίαν» (Ματθ. 7, 22).
Μέχρι τώρα δεν δόθηκε απάντηση στο ερώτημα αν υπάρχουν Άγιοι στην εποχή μας και ποιος τελικά είναι Άγιος. Όμως πρέπει να δοθεί μία απάντηση και την απάντηση την δίνει η ίδια η Εκκλησία σε κάθε Θεία Λειτουργία. Όταν ο Λειτουργός μετά τον Καθαγιασμό των Τιμίων Δώρων, υψώνει το Σώμα του Χριστού και εκφωνεί, «τά Άγια τοις Αγίοις», η Εκκλησία απαντά και ομολογεί, «εις Αγιος, εις Κύριος Ιησούς Χριστός, εις δόξαν Θεού Πατρός». Δηλαδή, ένας μόνον είναι Άγιος, ο Χριστός, και εμείς οι αμαρτωλοί καλούμεθα να κοινωνήσουμε της αγιότητάς Του, «εις δόξαν Θεού Πατρός».
Αυτό σε καμμία περίπτωση δεν σημαίνει προσεύλευση στην Θεία Κοινωνία των Αχράντων Μυστηρίων, χωρίς την απαραίτητη σωματική και πνευματική προετοιμασία. Σημαίνει, ότι όσο και αν προετοιμασθούμε δεν γινόμεθα Άγιοι πρίν κοινωνήσουμε – μετάσχουμε της αγιότητος του Χριστού. Η Αγιότητα δεν προηγείται, αλλά έπεται της Θείας Κοινωνίας. Αν είμαστε Άγιοι πριν κοινωνήσουμε, τότε προς τι η κοινωνία – μετοχή στην ευχαριστακή τράπεζα του Χριστού;
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η οσία Μαρία η Αιγυπτία. 46 χρόνια στην έρημο ασκήθηκε σκληρά για να καθαρθεί από τα πάθη της, προετοιμαζόμενη για την μία και μοναδική στιγμή της ζωής της, την Θεία Κοινωνία των Αχράντων του Χριστού Μυστηρίων. Και μόνον αφού κοινώνησε, τελείωσε την ζωή της έχοντας αγιασθεί.
Συμπεράσματα· «Εις Άγιος, εις Κύριος Ιησούς Χριστός, εις δόξαν Θεού Πατρός».
· Άγιος γίνεται κανείς μόνο μέσα στο Σώμα της Εκκλησίας, μετέχοντας στη μυστηριακή Της ζωή και κυρίως στο Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, προετοιμαζόμενος κατάλληλα, όπως η Εκκλησία διατάσσει και προβλέπει, με την άσκηση των αρετών, κάτω από την πνευματική καθοδήγηση και την ποιμαντική ευθύνη εμπείρου Πνευ-ματικού Πατρός.
· Ο προσωπικός αγώνας της Αγιότητας για κάθε πιστό, περιλαμβάνει κόπο και αγώνα. Για άλλους Αγίους ήταν εμβάσανος και αιματηρός. Για άλλους ήταν οι ασκητικοί ιδρώτες και το μαρτύριο της συνειδήσεως. Για άλλους η διακονία του Σώματος της Εκκλησίας από ιεραρχική θέση. Για άλλους η διακονία του ανθρωπίνου πόνου μέσα στην κοινωνία. Κανείς, πάντως, δεν ανήλθε στον ουρανό «μετ’ ανέσεως», όπως διδάσκει ο Αββάς Ισαάκ.
Και εμείς οι σημερινοί πιστοί, οι απλοί, οι αγράμματοι ή ολιγογράμματοι, οι χωρίς παραδείγματα, πως θα βαδίσουμε τον δρόμο της Αγιότητας; Πως θα σηκώσουμε τον προσωπικό μας σταυρό χωρίς Κυρηναίο; Γι’ αυτό είναι πάντα επίκαιρος ο όσιος Παϊσιος Βελιτσκόφσκυ…
Ας στραφούμε, λοιπόν στους Αγίους μας, ας μελετήσουμε τη ζωή τους, ας πάρουμε από εκεί οδηγητικό παράδειγμα σωτηρίας και ας ζητήσουμε με την προσευχή μας την πρεσβείας τους προς τον Άγιο Θεό.
Σήμερα,θα προσπαθήσω να παρουσιάσω το θέμα “Αγιότητα -μετοχή στόν Σταυρό του Χριστού”. Θα μου επιτρέψετε να θέσω την πτωχή και ανεπαρκή παρουσία μου ενώπιόν σας, “υπό την σκέπην” του αγ. Παϊσίου Βελιτσκόφσκυ (το γιατί θα γίνει αντιληπτό προς το τέλος της εκδηλώσεως).
Το Ευαγγέλιο της ημέρας (“εκ του κατά Ιωάννην,” κεφ. ΙΘ’ 6-11, 13-20, 25-28 και 30), είναι εκείνο των Παθών της Μεγάλης Πέμπτης. Ο Κύριος, “βαστάζων τον σταυρόν αυτού, εξήλθεν εις τον λεγόμενον κρανίου τόπον, ος λέγεται εβραϊστί Γολγοθά, όπου αυτόν εσταύρωσαν”. Σε άλλο σημείο της διδασκαλίας Του λέγει: “Ος ου λαμβάνει τον σταυρόν αυτού και ακολουθεί οπίσω μου, ουκ έστι μου άξιος” (Ματθ.10). Και “όστις θέλει οπίσω μου ακολουθείν, απαρνησάσθω εαυτόν και αράτω τον σταυρόν αυτού και ακολουθείτω μου” (Ματθ. 8, 34).
Ποιός είναι ο σταυρός κάθε πιστού, τον οποίο καλεί ο Χριστός να σηκώσει και να Τον ακολουθήσει; Μήπως είναι ο μικρός σταυρός που κρεμά η Εκκλησία στο στήθος των νεοφωτίστων; Ή μήπως ο σταυρός που η Ίδια η Εκκλησία τοποθετεί στούς τάφους των κεκοιμημένων μελών Της; Στην πρώτη περίπτωση, τι γνωρίζει ένα άωρο βρέφος περί Πίστεως και Σταυρού; Και στη δεύτερη, μήπως είναι πολύ αργά; Ποιό σταυρό, λοιπόν, εννοεί ο Κύριος;
“Σταυρόν – γράφει ο Θεοφάνης Κεραμεύς – λέγει των της σαρκός θελημάτων την εκούσιον νέκρωσιν και τον υπέρ Αυτού θάνατον” (Ομιλία ΜΑ’ στην Κυριακή των Αγίων Πάντων, P.G. 132, 796 Α).
Σταυρικό το πολίτευμα της ΕκκλησίαςΗ ζωή κάθε ανθρώπου μοιάζει με ταξείδι, με χιλιάδες οδούς και μονοπάτια, που καλούμαστε να περπατήσουμε κάνοντας χρήση του πιό σπουδαίου δώρου που μας χάρισε ο Δημιουργός, της ελευθερίας. Στο ταξείδι αυτό καθ’ ένας ελεύθερα κάνει μικρές ή μεγάλες στάσεις, γιά να διδαχθεί, να γνωρίσει, να πράξει. Και τελικά με μόνη περιουσία τις αναμνήσεις και εμπειρία φτάνει στόν προορισμό του πού – αλοίμονο – είναι ο τάφος για το σώμα και η αιωνιότητα γιά την ψυχή.
Ο εν Χριστώ ελεύθερος άνθρωπος έχει ένα και μοναδικό και συγκεκριμένο σκοπό στην παρούσα ζωή. Την ένταξή του στο Σώμα του Χριστού, “ο έστιν η Εκκλησία” κατά τον Απόστολο Παύλο (Κολ. 1, 24). Αυτό πραγματοποιείται εμπειρικά μέσα από την μετοχή του πιστού στο πάθος καί την δόξα του Χριστού. Χωρίς τον Σταυρό δεν υπάρχει Ανάσταση. Χωρίς την μετοχή στο Σταυρό Του, δεν υπάρχει μετοχή στην Ανάστασή Του (πρβλ. Α’ Πέτρου 1,11). Αυτός που μετέχει στο Σταυρό και το Πάθος του Χριστού, μετέχει και στην Ανάστασή Του, γι’ αυτό και ο Απόστολος Παύλος διακηρύσσει: “Εμοί γαρ το ζην Χριστός και το αποθανείν κέρδος” (Φιλ. 1,21).
Η μετοχή στο Σταυρό του Χριστού, είναι το κριτήριο της γνησιότητας των μαθητών Του. “Το ποτήριο ο εγώ πίνω, πίεσθε” (Μάρκ. 10, 39), δήλωσε ο Κύριος, τονίζοντας την αναγκαιότητα αυτής της εμπειρίας, σαν προϋπόθεση σωτηρίας. Γι’ αυτό, όπως γράφει ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος, “η οδός του Θεού σταυρός καθημερινός έστιν. Ουδείς γαρ εν τω ουρανώ ανήλθε μετά ανέσεως” (“Ασκητικά”, 1977, σελ. 17).
Το Μυστήριο του Σταυρού συνάπτεται με το Μυστήριο της Εκκλησίας. Ήδη από το εισαγωγικό Μυστήριο του Βαπτίσματος, ο πιστός μετέχει του θανάτου του Χριστού (Ρωμ. 6,3). Η κολυμβήθρα είναι τάφος στον οποίο συντελείται η νέκρωση του “παλαιού ανθρώπου” (Ρωμ.6,6). Γι’ αυτό και στην πρωτοχριστιανική Εκκλησία, η κτιστή κολυμβήθρα είχε σχήμα σταυρού.
Η συσταύρωση, λοιπόν, του Χριστιανού με τον Χριστό και ο “θάνατός” του γιά την αμαρτία (πρβλ. Ρωμ. 8, 10 και Γαλ. 6, 14), είναι κεντρικό αίτημα της εν Χριστώ ζωής, γι’ αυτό και ο Απόστολος Παύλος διακηρύσσει, “νεκρώσατε ουν τα μέλη υμών τα επί της γης” (Κολ. 3, 5).
Οι Άγιοι μιμηταί του Πάθους του Χριστού
Η εμπειρία της Εκκλησίας διδάσκει, ότι μόνον οι Άγιοι υπήρξαν και είναι σε κάθε εποχή γνήσιοι μαθητές του Κυρίου, ως μιμητές του Πάθους και του Σταυρού Του. Όπως γράφει σχετικά ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, “αναρίθμηται ψυχαί ηκολούθησαν εις τα θριαμβευτικά ίχνη των παραδειγμάτων του Κυρίου” (“Γυμνάσματα Πνευματικά”, 1971, σελ. 208).
Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος γράφει σχετικά: “Πάντα υπέρ του Λόγου δεχώμεθα, πάθεσι το Πάθος μιμώμεθα, αίματι το αίμα σεμνύνωμεν, επί τον Σταυρόν ανιώμεν πρόθυμοι. Γλυκείς οι ήλοι και ει λίαν οδυνηροί. Το γαρ μετά Χριστόν πάσχειν και υπέρ Χριστού, την μετ’ άλλων τρυφάν αιρετώτερον” (“Λόγος εις το Πάσχα”, P.G. 36, 656).
Κλασσική παραμένει η διατύπωση του αγίου Γρηγορίου Νύσσης: “Έλαμψεν ο μάρτυς της αληθείας και συνέλαμψαν οι μαρτυρες της μεγάλης οικονομίας. Ηκολούθησαν οι μαθηταί τω Διδασκάλω τοις Κυριακοίς ίχνεσιν οδεύοντες, μετά Χριστόν οι χριστο-φόροι” (PG 46, 721 Α).
Στο Δοξαστικό της Λιτής της Ακολουθίας των Αγίων Πάντων, η Εκκλησία ψάλλει: “Πάντες οι Άγιοι των του Χριστού παθημάτων κοινωνοί γεγόνασιν”.
Άγιοι σήμερα;Εφ’ όσον, λοιπόν, η Αγιότητα είναι ο προσωπικός σταυρός κάθε πιστού, τον οποίο ο Ίδιος ο Κύριος καλεί να σηκώσει και να Τον ακολουθήσει, τίθεται το κεφαλαιώδες ερώτημα: “Σ’ αυτή την πορεία μου πρός την αγιότητα, υπάρχουν σύγχρονοι Άγιοι γιά να με βοηθήσουν, με την ευχή τους και το παράδειγμά τους;”
“Σύγχρονος Άγιος”. Ας δούμε τον Άγιο και την Αγιότητα κάτω από το φως της εποχής μας. Οι ίδιες οι λέξεις παραπέμπουν σε καταστάσεις ξένες προς την εποχή μας και τον “πολιτισμό” μας.
· Ποιός γονέας φιλοδοξεί να κάνει το παιδί του Άγιο;
· Ποιό σχολείο και ποιό εκπαιδευτικό πρόγραμμα καλλιεργεί την αγιότητα ή την προβάλλει σαν όραμα και πρότυπο;
Εφ’ όσον το κυριώτερο πρόβλημα της κοινωνίας μας είναι η ανεργία, ο “επιτυχημένος” άνθρωπος της εποχής μας είναι αυτός που βγάζει πολλά χρήματα, που έχει ανέσεις και κοινωνική προβολή.
· Αυτό θέλουν οι γονείς γιά τα παιδιά τους.
· Σ’ αυτό αποβλέπει το εκπαιδευτικό μας σύστημα.
· Αυτό καλλιεργούν τα ΜΜΕ.
· Αυτό ονειρεύεται η πλειοψηφία των νέων μας.
Και εφ’ όσον είμεθα πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ας δανεισθούμε μία διατύπωση του μεγάλου Σέρβου Θεολόγου του 20ου αι. π. Ιουστίνου Πόποβιτς: “Το πρότυπον του Ευρωπαίου ανθρώπου είναι σκέτος ο άνθρωπος, ενώ του Χριστιανού ο Θεάνθρωπος”. Αυτό μας μεταφέρει στην εποχή που οι Χριστιανοί ζούσαν με τους Αγίους, τους οποίους είχαν σαν μέτρο πολιτισμού. “Η Ευρώπη – έγραψε ο π. Ιουστίνος – μετράει την παραγωγή επιστημόνων, η Εκκλησία την “παραγωγή” – ανάδειξη Αγίων”. Τώρα την θέση των Αγίων πήραν:
Οι πολιτικοί, οι οποίοι σαν σύγχρονοι Ναβουχοδονόσορες υψώνουν τις “εικόνες” τους και καλούν τους λαούς να τους προσκυνήσουν, με το σκεπτικό “εγώ είμαι ο σωτήρας σας, εγώ με το πρόγραμμά μου θα λύσω όλα σας τα προβλήματα”.
Ας θυμηθούμε τον Λένιν που ταριχευμένος στο μαυσωλείο του, στην Κόκκινη Πλατεία της Μόσχας, “ατένιζε” ευχαριστημένος τα εκατομμύρια των πιστών του να περνούν και να τον προσκυνούν, μέχρι που η κατάρρευση του καθεστώτος του έστειλε τον ίδιο στο νεκροταφείο και τα χιλιάδες αγάλματά του για ανακύκλωση.
Ας θυμηθούμε τον κομμουνιστή Δικτάτορα της Ρουμανίας Τσαουσέσκου, πού ξεκίνησε να φτιάξει τα Ανάκτορα του Νέρωνα στο Βουκουρέστι και τελικά εκτελέστηκε με συνοπτικές διαδικασίες, μπροστά στίς τηλεοπτικές κάμερες.
Ας θυμηθούμε τον “Πλανητάρχη” Κλίντον και το παράδειγμα χρηστών ηθών που έδωσε στον Αμερικανικό λαό μοιχεύοντας με την γραμματέα του και ας μην ξεχάσουμε δικό μας Πρωθυπουργό, ο οποίος άφησε την σύζυγό του γιά τις… χάρες μιάς κατά πολύ νεώτερης κυρίας.
Την θέση των Αγίων πήραν οι ποδοσφαιριστές. Όχι οι αθλητές, διότι σε όλες τις εποχές όλοι οι λαοί τιμούσαν τους αθλητές και ο Απόστολος Παύλος δανείσθηκε από τον κοσμικό αθλητισμό εικόνες για να περιγράψει την πνευματική «εν Χριστώ» άθληση (όπως τον αθλητή, το στέφανο, το στάδιο). Τώρα, τι είδους αθλητισμός είναι το ποδόσφαιρο, ώστε να αξίζουν την ιδιάζουσα θέση που έχουν καταλάβει στην σύγχρονη ζωή όσοι εμπλέκονται σ’ αυτόν, ας αφήσουμε να μας πούν διαπρεπείς κοινωνιολόγοι και ψυχολόγοι. Την θέση των Αγίων πήραν οι διάφοροι «στάρ», μάλιστα υπάρχουν και σχολές που μπορούν να κάνουν ένα κοινό θνητό «αστέρι», να του δώσουν, δηλαδή, την δυνατότητα να λατρεύεται από τις μάζες και να τους «τα παίρνει χοντρά», όπως συνήθως λέγεται. Και οι Άγιοι; Τι απέγιναν οι Άγιοι; Περιορίσθηκαν στο περιθώριο της ζωής αφού λ.χ.:
· Ο «κολοβωμένος» Παναγιώτης – Τάκης, δεν παραπέμπει στην Παναγία μας ή στον Νεομάρτυρα Παναγιώτη από την Καισάρεια, αλλά παραπέμπει στο πουθενά και το τίποτα.
· Οι σύγχρονοι «Χριστιανοί» εορτάζουν τα γεννέθλιά τους που υποδηλώνουν κοσμικό φρόνημα και όχι την ονομαστική τους εορτή, που παραπέμπει στον προστάτη Άγιο, φύλακα της ζωής και ήρωα της Πίστεως.
Αν μου επιτρέπεται να επιμείνω λίγο σ’ αυτό, γεννέθλια εορτάζουν οι λαοί της Δύσεως (Ευρωπαϊκής και Αμερικανικής), ακριβώς διότι δεν βίωσαν ποτέ το Μυστήριο της Εκκλησίας και οι Άγιοι της Εκκλησίας δεν έχουν θέση και ρόλο στη ζωή τους.
Ακόμη, αν μας ρωτήσει κάποιος «τι είναι Άγιος» (αφού αναζητούμε έναν Άγιο για οδηγητικό πρότυπο στη ζωή μας), θα δώσουμε μάλλον μία λανθασμένη απάντηση. Θα πούμε, «Άγιος είναι αυτός που τηρεί τον Νόμο του Θεού, που δεν κάνει αμαρτίες, ο δίκαιος». Και ίσως προχωρήσουμε λίγο ακόμη και πούμε «αυτός που έχει υπερφυσικές εμπειρίες, που κάνει υπερφυσικές πράξεις, δηλαδή θαύματα».
Αυτή είναι η κοινή αντίληψη για την Αγιότητα, η οποία όμως αν τεθεί κάτω από το φως της Ορθοδόξου Θεολογίας, αποδεικνύεται λανθασμένη. 1.Αν Αγιότητα είναι απλά η τήρηση των εντολών του Θεού, τότε γιατί κατακρίθηκε ο Φαρισαίος και ο νεανίας του Ευαγγελίου «απήλθε λυπούμενος»; Άρα, ο τηρητής μόνο των εντολών του Θεού, δεν μπορεί να ονομασθεί Άγιος.
2. Ο Απόστολος Παύλος συχνά απευθύνει τις Επιστολές του στους «αγίους», δηλαδή στους πιστούς των τοπικών Εκκλησιών. Στην συνέχεια όμως των Επιστολών του κατονομάζει μύρια όσα ηθικά ελαττώματα των Χριστιανών αυτών, τους οποίους και ελέγχει δριμύτατα. Λ.χ. στους Γαλάτες γράφει: «Ει γαρ αλλήλους δάκνετε και κατεσθίετε, βλέπετε μη υπ’ αλλήλων αναλωθήτε». Άρα, ούτε ο απλός πιστός, το απλό μέλος της Εκκλησίας, μπορεί να ονομασθεί Άγιος.
3. Ας έλθουμε στα θαύματα. Οι Άγιοι δεν είναι μάντεις και φακίρηδες για να κάνουν «θαύματα». Υπάρχουν Άγιοι που δεν θαυματούργησαν ποτέ και βεβαίως η Εκκλησία δεν ονόμασε ποτέ τους θαυματοποιούς Αγίους. Γιατί; Διότι τα περισσότερα «θαύματα» τα κάνουν τα πονηρά πνεύματα και τα όργανά τους, για να πλανήσουν τους ανθρώπους. Πως άλλωστε εξηγείται η απάντηση του Χριστού σε κάποιους θαυματοποιους που θα του πουν στη Δευτέρα Παρουσία, «Κύριε, ου τω σω ονόματι προεφητεύσαμεν; και τω σω ονόματι δαιμόνια εξεβάλομεν και τω σω ονόματι δυνάμεις πολλάς εποιήσαμεν; Και τότε ομολογήσω αυτοίς – λέγει ο Κύριος – ότι ουδέποτε έγνων υμάς, αποχωρείτε απ’ εμού πάντες οι εργαζόμενοι την ανομίαν» (Ματθ. 7, 22).
Μέχρι τώρα δεν δόθηκε απάντηση στο ερώτημα αν υπάρχουν Άγιοι στην εποχή μας και ποιος τελικά είναι Άγιος. Όμως πρέπει να δοθεί μία απάντηση και την απάντηση την δίνει η ίδια η Εκκλησία σε κάθε Θεία Λειτουργία. Όταν ο Λειτουργός μετά τον Καθαγιασμό των Τιμίων Δώρων, υψώνει το Σώμα του Χριστού και εκφωνεί, «τά Άγια τοις Αγίοις», η Εκκλησία απαντά και ομολογεί, «εις Αγιος, εις Κύριος Ιησούς Χριστός, εις δόξαν Θεού Πατρός». Δηλαδή, ένας μόνον είναι Άγιος, ο Χριστός, και εμείς οι αμαρτωλοί καλούμεθα να κοινωνήσουμε της αγιότητάς Του, «εις δόξαν Θεού Πατρός».
Αυτό σε καμμία περίπτωση δεν σημαίνει προσεύλευση στην Θεία Κοινωνία των Αχράντων Μυστηρίων, χωρίς την απαραίτητη σωματική και πνευματική προετοιμασία. Σημαίνει, ότι όσο και αν προετοιμασθούμε δεν γινόμεθα Άγιοι πρίν κοινωνήσουμε – μετάσχουμε της αγιότητος του Χριστού. Η Αγιότητα δεν προηγείται, αλλά έπεται της Θείας Κοινωνίας. Αν είμαστε Άγιοι πριν κοινωνήσουμε, τότε προς τι η κοινωνία – μετοχή στην ευχαριστακή τράπεζα του Χριστού;
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η οσία Μαρία η Αιγυπτία. 46 χρόνια στην έρημο ασκήθηκε σκληρά για να καθαρθεί από τα πάθη της, προετοιμαζόμενη για την μία και μοναδική στιγμή της ζωής της, την Θεία Κοινωνία των Αχράντων του Χριστού Μυστηρίων. Και μόνον αφού κοινώνησε, τελείωσε την ζωή της έχοντας αγιασθεί.
Συμπεράσματα· «Εις Άγιος, εις Κύριος Ιησούς Χριστός, εις δόξαν Θεού Πατρός».
· Άγιος γίνεται κανείς μόνο μέσα στο Σώμα της Εκκλησίας, μετέχοντας στη μυστηριακή Της ζωή και κυρίως στο Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, προετοιμαζόμενος κατάλληλα, όπως η Εκκλησία διατάσσει και προβλέπει, με την άσκηση των αρετών, κάτω από την πνευματική καθοδήγηση και την ποιμαντική ευθύνη εμπείρου Πνευ-ματικού Πατρός.
· Ο προσωπικός αγώνας της Αγιότητας για κάθε πιστό, περιλαμβάνει κόπο και αγώνα. Για άλλους Αγίους ήταν εμβάσανος και αιματηρός. Για άλλους ήταν οι ασκητικοί ιδρώτες και το μαρτύριο της συνειδήσεως. Για άλλους η διακονία του Σώματος της Εκκλησίας από ιεραρχική θέση. Για άλλους η διακονία του ανθρωπίνου πόνου μέσα στην κοινωνία. Κανείς, πάντως, δεν ανήλθε στον ουρανό «μετ’ ανέσεως», όπως διδάσκει ο Αββάς Ισαάκ.
Και εμείς οι σημερινοί πιστοί, οι απλοί, οι αγράμματοι ή ολιγογράμματοι, οι χωρίς παραδείγματα, πως θα βαδίσουμε τον δρόμο της Αγιότητας; Πως θα σηκώσουμε τον προσωπικό μας σταυρό χωρίς Κυρηναίο; Γι’ αυτό είναι πάντα επίκαιρος ο όσιος Παϊσιος Βελιτσκόφσκυ…
Ας στραφούμε, λοιπόν στους Αγίους μας, ας μελετήσουμε τη ζωή τους, ας πάρουμε από εκεί οδηγητικό παράδειγμα σωτηρίας και ας ζητήσουμε με την προσευχή μας την πρεσβείας τους προς τον Άγιο Θεό.
ΠΗΓΗ.ΤΟ ΣΥΝΑΞΑΡΙΟ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου